«اولوّیت مهر بر هر ایمان و عقیده‌ای»

«« فرهنگ غرب، پیش شرطِ آزادی و آسایش و پیشرفت اجتماع را، توانائی تحمّلِ (تولرانس) عقاید دیگر می‌داند. ولی فرهنگ ایران، پیش شرط آزادی و آسایش و پیشرفت اجتماع را، «مهر» می‌داند. داستان در‌ازِ عشق زال با رودابه، بر این اصل بزرگ استوار است که «مهر، اولویت بر ایمان مذهبی» دارد. زال، پیرو دین سیمرغی (ارتائی) است، و رودابه پیرو دین ضحاکی (میترائیسم) است. همه قدرت‌های سیاسی و دینی زمان، برضد این زناشوئی بر می‌خیزند. ولی زال، از سیمرغ آموخته است که «مهر، برتر از ایمان است» و باید آنرا بر  ایمان خود، ترجیح داد. هیچ‌گونه ایمانی نمی‌تواند و نباید انسان را از مهر ِبه انسان دیگر، باز دارد. این اصل، سپس در مفهوم «عشق» در عرفان ایران، باقی می‌ماند. «عشق» در عرفان، فراسوی همه ایمان‌هاست. به عبارت دیگر، عشق چهار‌چوبه هر ایمانی را از هم می‌شکافد و از آن لبریز می‌شود. این «اصل اولوّیت مهر بر هر ایمان و عقیده‌ای» است که رابطه هر انسانی را با انسان دیگر و با ملت و جامعه و قوم و طبقه و جنس دیگر، مشخص می‌سازد، نه ایمان به مذهب و ایدئولوژی. »»

 از استاد منوچهر جمالی

Filed under: فرهنگ ایرانی، فرهنگ سیمرغی ایران |